مناظره

امام جواد علیه السلام فرمود: من منکر فضیلت ابابکر نیستم، ولى بر ناقل این ستور لازم است که طبق دستور پیامبر صلى الله علیه و آله عمل کند . پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در حجة الوداع فرمود: «بعد از من جاعلان حدیث فراوان مى‏شوند، لذا باید احادیث را بر قرآن و احادیث عرضه کنید; هر حدیثى که موافق قرآن و سنت من باشد به آن عمل کنید و اگر مخالف آن دو بود، بدان عمل نشود .»

این خبر موافق با قرآن نیست، زیرا خداوند مى‏فرماید: «ما انسان را آفریدیم و وسوسه‏هاى نفس او را مى‏دانیم و ما از رگ قلبش به او نزدیک تریم . (6) » آن گاه چگونه مى‏شود خداوند از رضایت و غضب ابابکر نسبت‏به خود بى خبر باشد، تا نیاز به سؤال داشته باشد؟ این عقلا محال است . 

یحیى گفت: روایت‏شده که ابابکر و عمر در زمین مانند جبرئیل و میکائیل در آسمان مى‏باشند؟ 

حضرت فرمود: در این حدیث هم باید دقت نمود، چرا که آن دو فرشته از فرشتگان مقرب بوده، لحظه‏اى از طاعت‏خدا جدا نشدند و هرگز خدا را معصیت نکردند، و حال آن که آن دو مشرک بودند، بعد مسلمان شدند و اکثر عمر خود را در شرک به سر بردند، آن گاه چگونه مى‏توانند همسان جبرئیل و میکائیل باشند؟ 

یحیى گفت: در روایات آمده که آن دو (ابابکر و عمر)، پیر مردان اهل بهشت مى‏باشند، در این زمینه چه مى‏گوئید؟ 

حضرت فرمود: این هم محال است، چون بهشتى‏ها همه جوانند و در آن جا پیرمردى وجود ندارد . این روایت را بنى امیه در مقابله با آن روایتى که مى‏گوید: «حسن و حسین آقاى جوانان بهشتى مى‏باشند» ، ساختند . 

یحیى گفت: نقل شده که عمر چراغ اهل بهشت است . 

حضرت فرمود: این هم محال است، چرا که در بهشت فرشتگان مقرب، پیامبران، آدم و محمد صلى الله علیه و آله حضور دارند . چگونه بهشت‏با نور آن‏ها روشن نشده که نیاز به نور عمر باشد؟! 

یحیى گفت: نقل شده که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: اگر من مبعوث نمى‏شدم، عمر به جاى من مبعوث مى‏شد . 

حضرت فرمود: قرآن راستگوتر از این حدیث است، آن جا که مى‏فرماید: «و هنگامى که از پیامبران پیمان گرفتیم، و از تو و از نوح و ابراهیم و موسى و عیسى بن مریم، و ما از همه آنان پیمان محکمى گرفتیم . (7) » آن گاه چگونه پیمان خداوند عوض مى‏شود؟ [از این گذشته] پیامبران یک چشم به هم زدن مشرک نشدند، چگونه کسى به رسالت مبعوث مى‏شود در حالى که اکثر عمر خود را در شرک به سر برده است؟ ! 

یحیى گفت: در روایت آمده که پیغمبر صلى الله علیه و آله فرمود: اگر عذاب نازل شود، جز عمر کسى از آن رهایى نمى‏یابد . 

حضرت فرمود: این هم محال است، چرا که خداوند مى‏فرماید: «خداوند تا تو (پیامبر) در میان آن‏ها باشى، آن‏ها را عذاب نخواهد کرد و مادامى که به درگاه خدا توبه و استغفار کنند، [باز هم] آن‏ها را عذاب نخواهد کرد . (8) » مى‏بینید که براى نزول عذاب دو مانع ذکر شده است و لا غیر; 

1- وجود مبارک پیامبر صلى الله علیه و آله در بین مردم . 

2- توبه و استغفار مردم (9) . 

انجام چنین مناظره‏اى و پیروزى امام جواد علیه السلام چند پیامد مثبت داشت: 

1- با توجه به اینکه امام جواد علیه السلام در خردسالى به امامت رسید، عباسیان فکر مى‏کردند او از نظر علمى ناتوان است و از این رو با ترتیب چنین مناظراتى سعى مى‏کردند شخصیت او را خورد کنند . پیروزى امام در مناظره با پاسخ‏هاى قاطع و روشنگر، هر گونه شک و تردید را در مورد پیشوایى او و نیز اصل امامت از بین برد . 

2- این مناظره خط بطلانى بر بسیارى از احادیث جعلى کشید . احادیثى که به دستور حاکمان غاصب و براى تثبیت‏حکومت غصبى آنان توسط عده‏اى انسان خود فروخته جعل شده و موجب انحراف در امت اسلامى بود .