فقط یکبار

شیخ صدوق رحمه الله درکتاب ارزشمند ثواب الاعمال و عقاب الاعمال صفحه 598 حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل می کند که :عبدالله بن عباس مى گوید: رسول خدا صلى الله علیه و آله پیش از وفات خود 

سخنرانى نمود که آخرین سخنرانى او در مدینه بود.

 مواعظى فرمودند که از آن دیدگان اشک ریختند، قلبها ترسیدند، بدنها لرزیدند، و حال مردم دگرگون شد. به بلال دستور دادم که مردم را صدا بزند. وقتى مردم جمع شدند. رسول خدا صلى الله علیه و آله بالاى منبر رفته و فرمودند:

 اى مردم ! نزدیک هم بنشینید و جا را براى کسانى که پشت سر شما هستند، باز کنید. مردم نزدیک به هم نشستند و آنگاه به پشت سر خود نگاه کردند، ولى کسى را ندیدند. 

سپس بار دیگر فرمودند: اى مردم ! نزدیک هم بنشینید و جا را براى کسانى که پشت سر شما هستند، باز کنید. مردى عرضه داشت : اى رسول خدا! براى چه کسى جا باز کنیم ؟ فرمودند: براى ملائکه . آنان هنگامى که با شما هستند، جلو یا پشت سر شما نیستند و سمت راست یا چپ شما مى باشند 

مردى عرضه داشت : اى رسول خدا چرا جلو ما یا پشت سر ما نمى باشند؟ آیا بخاطر این است که ما از آنان برتریم یا بدلیل برترى آنان بر ماست ؟ فرمودند: شما برتر از فرشتگان هستید. بنشین . آن مرد نیز نشست . 

آنگاه رسول خدا صلى الله علیه و آله سخنان خود را آغاز نموده و فرمودند: ثنا مخصوص خداوندى است که او را ثنا گفته و از او آرى مى جوییم ، به او ایمان داشته و بر او توکل مى نماییم . شهادت مى دهیم که هیچ خدایى جز خداى یگانه نیست ؛ شریکى ندارد و محمد بنده و فرستاده اوست . از بدیها و گناهان خود به خداوند پناه مى بریم . کسى که خداوند او را هدایت کند، هیچ گمراه کننده اى نخواهد داشت .

اى مردم ! سى دروغگو در این امت وجود دارند که اولین آنها (صاحب صنعا) و (صاحب یمامه ) است .اى مردم ! بدون تردید کسى که با اخلاص شهادت دهد که خدایى جز خداى یگانه نیست و با این عقیده چیز دیگرى ننماید، به بهشت مى رود 

در این هنگام امام على علیه السلام برخاست و عرضه داشت : اى رسول خدا! پدرم و مادرم فداى تو باد. انسان چگونه مى تواند با اخلاص شهادت بدهد و چیز دیگرى را با آن مخلوط ننماید؟ آن را توضیح بدهید تا براى ما روشن شود. فرمودند: منظور این است که بر دنیا حریص نباشد، از راه حرام آن را جمع نکرده و به آن راضى نشود. 

عده اى مانند نیکوکاران سخن مى گویند، ولى عمل گردنکشان را انجام مى دهند. بنابراین ، کسى که خداوند را در حالى که ملاقات کند که هیچ کدام از این خصوصیات را نداشته باشد و (لا اله الا الله ) بگوید، بهشت از آن اوست . و کسى که دنیا را بگیرد و آخرت را ترک کند، جهنم از آن اوست . 

و کسى که از طرف ظالمى دشمنى کند یا او را در دشمنى یارى دهد، فرشته مرگ با بشارت به لعنت خدا، ماندن همیشگى در آتش جهنم و عاقبت بد، به سراغ او خواهد آمد.

و کسى که براى حاجتى خود را براى سلطان ستمکارى سبک نماید، در جهنم همراه او خواهد بود.

و کسى که سلطانى را در ستمگرى راهنمایى کند، با (ماهان ) همراه شده و عذاب او و آن سلطان از سخت ترین عذابهاى اهل جهنم است .

و کسى که دنیادار را به طمع دنیا بزرگ داشته و او را دوست بدارد، خداوند بر او خشم گرفته و با (قارون ) در تابوت زیرین جهنم در یک درجه خواهد بود.

و کسى که بخاطر خود نمایى ساختمانى بسازد در روز قیامت آن ساختمان را تا هفت طبقه زمین زیرا آن حمل مى نماید. آنگاه چون گردنبندى آتشین آن را به گردنش آویخته و سپس او را در جهنم مى اندازند. 

عرض کردیم : از کجا بفهمیم که براى خود نمایى است ؟ فرمودند: از آنجا که بیش از احتیاج خود یا براى فخر فروشى مى سازد

.و کسى که به اجیرى در مورد مزد او ظلم کند مزدش را ندهد یا ناتمام بدهد، خداوند عمل او را نابود کرده و بوى بهشت را بر او حرام مى نماید، در حالى که بوى بهشت از مسافت پانصد سال راه احساس مى شود.

و کسى که یک وجب از زمین همسایه اش را غصب کند، خداوند آن یک وجب را تا هفت طبقه زیر آن تبدیل به آتش نموده ، بصورت طوقى در آورده و در گردنه او مى اندازد تا زمانى که او را وارد جهنم نماید.

و کسى که قرآن را بیاموزد و عمدا آن را فراموش کند، در روز قیامت در حالى که جذامى و تشنه است ، خدا را ملاقات مى کند و خداوند در مقابل هر آیه اى مارى را بر او مى گمارد.

و کسى که قرآن را بیاموزد و به آن عمل نکند و دوستى دنیا و زیباییهاى آن را انتخاب کند، سزاوار خشم خداى متعال شده و همردیف یهود و نصارى مى شود که کتاب خدا را دور انداخته و به آن توجه نکردند.

و کسى که از پشت زنى بحرام با او نزدیکى کند یا با پسر بچه یا مردى نزدیکى کند، خداى متعال در روز قیامت او را بدبوتر از مردار محشور مى نماید که مردم از بوى او اذیت مى شوند تا زمانى که او را به جهنمى ببرد و خداوند بهیچ وجه عذاب را از او بر طرف نمى کند و این عذاب با هیچ فدیه اى بر طرف نمى شود.

 و نیز عمل او را نابود کرده و او را در تابوتى که با میخهاى آهنین بسته شده است ، مى گذارند و با سنگهاى پهن آن قدر روب آن تابوت مى زنند که میخهایش آهنین بسته شده است ، مى گذارند و با سنگهاى پهن آن قدر روى آن تابوت مى زنند که میخهایش به بدنیش فرو رود. و اگر چهار صد امت گرفتار گوشه اى از گوشه هاى این عذاب شوند، بدون شک همه آنها مى میرند. و او از کسانى است که سخت ترین عذابها را دارند.

و کسى که با زدن یهودى ، مسیحى ، مجوسى ، مسلمان - آزاد باشد یا کنیز - یا غیز اینها زنا کند، خداوند سیصد هزار در از جهنم در قبرش مى گشاید که مارها، عقربها و شعله هاى آتش از آن خارج مى شود؛ او تا روز قیامت مى سوزد؛ مردم از بوى بد فرج او آزار مى بینند و او را تا روز قیامت به همین خصوصیت مى شناسند تا زمانى که دستور برسد او را به جهنم ببرید. و اهل محشر با وجود عذابهاى سختى که خود دارند از آن اذیت مى شوند. زیرا خداوند حرامها را حرام نموده است و کسى با غیرت تر از خداى متعال نیست . بخاطر غیرتى که دارد، هرزگیها را قطعا حرام نموده و حدود شرعى را تعیین نموده است .

و هر کس به داخل خانه همسایه اش نگاه کرده و عورت مرد یا موى زن یامقدارى از بدنش را ببیند، سزاوار است که خدا او را همراه با منافقینى که در پى عیوب مردم بودند، به جهنم برد؛ و تا خداوند او را رسوا ننماید؛ از دنیا خارج نخواهد شد و در آخرت نیز عورتش را براى مردم نمایان خواهد نمود.

و کسى که بخاطر (کمى ) رزق خود از خداوند خشمگین باشد و از این مطلب نزد غیر خدا گله کند و صبر نکند، کار نیکى از او به خداوند نرسیده و در حالى که خداوند متعال از او خشمگین است ، او را ملاقات مى نماید.

و کسى که لباسى بپوشد و با آن تکبر کند، خداوند قبرش را در کناره جهنم فرو مى برد و تا آسمانها و زمین باقى است در آن فرو مى رود. و بدن تردید قارون لباسى پوشید و با آن تکبر کرد، به همین جهت در زمین فرو رفت و تا روز قیامت در آن فرو مى رود

و کسى که با زن حلالى با مال حلال ازدواج کند و قصدش از ازدواج با او تفاخر و خودنمایى باشد، خداوند عزوجل از این ازدواج جز ذلت و پستى بهره اى به او نخواهد داد و باندازه اى که از آن زن کام گرفته است او را در کناره جهنم نگه خواهد داشت ، آنگاه او را در جهنم مى اندازد و هفتاد سال طول مى کشد تا به ته جهنم برسد.

و کسى که به زنى در مورد مهرش ظلم کند (مهرش را ندهد یا کم بدهد)، خداوند او را زناکار مى داند و در روز قیامت به او مى گوید: بنده ام ! با پیمان خود کنیزم را به ازدواج تو در آوردم ، ولى تو به پیمان من وفا نکردى . و خداوند عزوجل خود عهده دار گرفتن حق آن زن مى شود. و تمام کارهاى نیک آن مرد را در مقابل حق آن زن مى گیرد، ولى چون کارهاى نیک او جوابگوى حق او نیست ، دستور مى دهد او را به جهنم ببرید.

و کسى که از شهادت خود بازگردد یا شهادت ندهد، خداوند در مقابل چشم مردم گوشت او را به خودش مى خوراند و در حالى به جهنم مى رود که زبانش را مى جود.

و کسى که دو زن داشته باشد و در امور زناشویى ، بودن با آنها و امور مالى بعدالت با آنها رفتار نکند، در روز قیامت با تشنگى و بدن کج محشور مى شود تا وقتى که وارد جهنم شود.

 و کسى که به ناحق همسایه اش را اذیت کند، خداوند بوى بهشت را بر او حرام مى نماید و جایگاهش جهنم خواهد بود. بدانید که بدون شک خداوند عزوجل از مرد در مورد حق همسایه مى پرسد و کسى که حق همسایه اش را از بین ببرد از ما نیست .

و کسى که مسلمان فقیرى را بخاطر فقرش خوار کرده و به او توهین نماید، به حق خداوند توهین نموده است و تا زمانى که او را راضى کند، پیوسته خداوند عزوجل از او خشمگین بوده و با او سخت دشمن خواهد بود 

و کسى که به مسلمان فقیرى احترام بگذارد، در روز قیامت در حالى که خداوند در صورت او مى خنند، او را ملاقات مى نماید.

و کسى که بتواند با زن یا کنیزى از راه حرام نزدیکى کند ولى ولى از ترس ‍ خدا این کار را نکند، خداوند جهنم را بر او حرام مى کند؛ او را از وحشت بزرگ ایمن نموده و به بهشت مى برد. و اگر از راه حرام با او نزدیکى کند، خداوند بهشت را بر او حرام نموده و او رابه جهنم مى برد.

و کسى که مال حرامى به دست آورد، خداوند هیچ صدقه ، آزاد کردن بنده ، حج و عمره اى را از او قبول نمى کند. و خداوند عزوجل بعدد پاداش این اعمالش براى او گناه مى نویسد و اگر پس از مرگ او چیزى از آن باقى بماند، توشه او براى جهنم خواهد بود و کسى که به آن دسترسى داشته باشد، ولى آن را از ترس خداوند ترک کند، در دوستى و رحمت خداوند به سر برده و دستور مى رسد که او را به بهشت ببرید.

و کسى که با زن نامحرمى دست بدهد، در روز قیامت در حالى مى آید که دستهایش به گردنش بسته شده است . آنگاه دستور مى رسد او را به جهنم ببرید 

و کسى که با زن نامحرمى شوخى کند، در مقابل هر کلمه اى که در دنیا به او گفته است ، هزار سال حبس مى شود 

و اگر مردى زنى را با رضایت او ار راه حرام در آغوش بکشد، ببوسد، یا با او نزدیکى یا شوخى کند و در این بین گناهى اتفاق بیفتد، آن زن همان قدر گناهکار است که مرد گناه کرده و اگر مرد بزور این کارها را انجام دهد، گناه هر دو بعهده مرد است .

و کسى که مسلمانى را در خرید و فرذوش فریب دهد، از ما نیست . و در روز قیامت با یهود محشور مى شود. زیرا بدون شک و تردید کسى که مردم را فریب دهد، مسلمان نیست . 

و کسى که وسایل منزل از قبیل تبر، تیشه و بیل را از همسایه اش که به آن احتیاج دارد دریغ کند، خدا در روز قیامت او را از فضل خود محروم نموده و او را به خودش واگذار مى نماید و کسى که خداوند او را بخودش واگذارد، هلاک خواهد شد. و خداوند هیچ عذرى را از او قبول نمى کند(170).

و زنى که شوهرش را اذیت کند، تا زمانى که او را یارى نکرده و راضیش ‍ ننماید، خداوند نماز و هیچ عمل نیکى را از او قبول نمى کند؛ گرچه همه عمرش را روزه گرفته ، شبها را با عبادت سپرى کند، چندین برده در راه خدا آزاد کند و اموالش را در راه خدا خرج کند، اولین کسى است که به جهنم مى رود و اگر مرد نیز زن خود را اذیت کرده و به او ظلم کند، همین مقدار مرتکب گناه شده و به همین اندازه عذاب مى شود.

و کسى که به صورت مسلمانى سیلى بزند، خداوند در روز قیامت استخوانهاى او را پراکنده مى سازد، سپس آتش را بر او مسلط مى نماید. نیز در حالى که محشور مى شود که دستانش به گردنش بسته است و تا زمانى که وارد جهنم شود، به همین حال خواهد بود.و اگر کسى در شب یا روز به فکر فریب برادر مسلمانش باشد، در همه آن روز یا شب خداوند از او خشمگین است ، تا زمانى که باز نگردد و توبه نکند، خداوند همچنان از او خشمگین خواهد بود. اگر در این حال بمیرد، با دینى غیر از اسلام از دنیا رفته است .

 آنگاه رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: بدانید کسى که مسلمانى را فریب دهد، از ما نیست . و سه بار این جمله را تکرار فرمودند.

و کسى که تازیانه اى را در برابر سلطانى آویزان کند، خداوند آن تازیانه را تبدیل به مارى به طول شصت هزار ذراع مى نماید. در آتش جهنم آن مار را براى همیشه همیشه بر او مسلط مى سازد.

و کسى که از مسلمانى غیبت کند، روزه و وضویش باطل است و اگر در این حال بمیرد، در حالى مرده است که حرام خدا را حلال دانسته است .

و کسى که براى سخن چینى بین دو نفر گام بردارد، خداوند در قبرش آتشى بر او مسلط مى نماید که تا روز قیامت او را بسوزاند؛ و هنگامى که از قبرش ‍ بیرون مى آید، خداوند اژدهاى سیاهى را بر او مسلط مى نماید که گوشتش ‍ را نیش بزند تا زمانى که به جهنم برود. 

و کسى که خشمش را فرو برده ، برادر مسلمانش را ببخشد و در برابر برادر مسلمانش بردبارى ورزد، خداى متعال اجر شهید را به او عطا مى فرماید.

و کسى که به فقیرى ظلم کند یا براى او تکبر کند و او را پست شمارد، خداوند در روز قیامت او را مانند موچه ولى بشکل مرد محشور مى نماید، تا زمانى که به جهنم برود.

و کسى که در مجلسى از برادرش غیبت شود و او آن غیبت را از او رد کند، خداوند عزوجل هزار در شر را در دنیا و آخرت به روى او مى بندد؛ و اگر بر عکس نه تنها آن غیبت را رد نکند بلکه خوشش هم بیاید، گناهش باندازه گناه کسى است که غیبت کرده است .

و کسى که به مرد یا زن پاکدامنى تهمت بزند، خداوند عملش را از بین برده ، هفتاد هزار فرشته او را از روبرو و پشت سر تازیانه مى زنند و مارها و عقربها گوشتش را نیش مى زنند؛ آنگاه دستور مى رسد او را به جهنم ببرید.

و کسى که در دنیا باده بنوشد، خداوند شربتى از سم افعى و عقرب به او مى نوشاند؛ شربتى که هنگام خوردن آن (و قبل از این که آن را بخورد) گوشت صورتش را در ظرف مى ریزد و هنگامى که آن را بنوشد، گوشت و پوستش مانند مردار بو گرفته تکه تکه مى شود؛ بگونه اى که اهل محشر از بوى آن اذیت مى شوند و این وضع ادامه دارد تا دستور برسد او را به جهنم ببرید و خورنده ، سازنده ، فروشنده ، خریدار، حمل کننده ، تحویل گیرنده 

و کسى که از آن سودى مى برد، همگى در زشتى و گناه برابرند.بدانید کسی که آن را به یهودى ، مسیحى ، صائبى یا سایر مردم بنوشاند، گناه او مانند کسى است که آن را مى خورد. 

بدانید کسى که آن را براى دیگرى بخرد یا بفروشد، تا زمانى که توبه نکند، خداوند متعال نماز،، روزه ، حج و عمره او را قبول نمى کند و اگر قبل از توبه بمیرد، بعهده خداوند است که در مقابل هر جرعه اى که در دنیا از آن نوشیده است ، شربتى از چرک آلوده به خون جهنم به او بنوشاند.

 بدانید که مانا خداوند باده را بخصوص ، و هر مست کننده اى را بطور عموم حرام نموده است . بدانید که هر مست کننده اى حرام است .

و کسى که ربا بخورد، باندازه اى که ربا خورده است ، خداوند شکمش را پر از آتش جهنم مى نماید و اگر از این راه مالى به دست آورد، خداوند هیچ عملى را از او قبول نمى کند. و تا زمانى که قیراطى از آن مال را در اختیار دارد، پیوسته مورد لعنت خدا و فرشتگان اوست (171)

.و کسى که در امانت خیانت کرده و آن را به صاحبش باز نگرداند، با دینى غیر از اسلام از دنیا مى رود و در حالى که خداوند عزوجل از او خشمگین است ، او را ملاقات نماید. و دستور مى رسد او را به جهنم ببرید؛ او براى همیشه به کناره جهنم سقوط کرده و هیچ گاه از آن جا بیرون نخواهد آمد.

و کسى که بر علیه مرد مسلمانى یا ذمى یا کس دیگرى شهادت دروغ بدهد، در روز قیامت او را را از زبانش آویزان مى کنند و همراه با منافقین در طبقه پایین جهنم خواهد بود.

و کسى که به خادم یا برده خود یا شخص دیگرى (که از او یارى بخواهد): (نه ، یاریت نمى کنم )، خداوند عزوجل در روز قیامت به او مى گوید: (نه ، یاریت نمى کنم . خودت را با صورت در جهنم بینداز).

و کسى که زنش را اذیت کند تا مالى بدهد و خود را از دست شوهرش ‍ برهاند، خداى متعال به مجازاتى کمتر از جهنم براى او راضى نمى شود. زیرا بدون تردید خداى متعال همانگونه که براى یتیم به خشم مى آید، براى زن هم خشمگین مى شود.

و کسى که نزد سلطان از برادرش بدگویى و سخن چینى نماید، اگر آن سلطان هیچ آزار و آسیبى به او نرساند، خداوند عزوجل همه اعمالى را که انجام داده است ، از بین مى برد. واگر آزار و آسیبى به او برساند، خداوند او را در جهنم در طبقه اى همراه با هامان (وزیر فرعون ) خواهد گذاشت .

و کسى که براى خودنمایى و یا رسیدن به چیزى قرآن بخواند، در روز قیامت در حالى خداوند عزوجل را ملاقات خواهد نمود که صورتش ‍ استخوانى بیش نیست و گوشت ندارد؛ و قرآن با آهن نوک تیز به پشت او نیزه مى زند تا او را وارد جهنم نماید و با کسانى که در جهنم مى افتند، به جهنم سقوط مى کند.

و کسى که قرآن بخواند و به آن عمل نکند، خداوند در روز قیامت او را کور محشور مى نماید. او عرضه مى دارد: خدایا! من بینا بودم . چرا مرا کور محشور نمودى ؟ و خداوند مى فرماید: آیات ما به تو رسید و تو را آن گونه تکر کردى ، امروز نیز تو را این گونه ترک مى کنند. آنگاه دستور مى رسد که او را به جهنم ببرید.

و کسى که مالى را بخرد که از راه خیانت بدست آمده است و بداند که از راه خیانت بدست آمده ، گناه و ننگ او مانند همان کسى است که خیانت نموده است .و کسى که واسطه شود و مرد و زنى را از راه حرام به هم براسند، خداوند بهشت را بر او حرام مى گرادند و جایگاه او جهنم است که جایگاه بدى است . و پیوسته خداوند از او خشمگین است تا بمیرد.

و کسى که برادر مسلمانش را بفریبد، خداوند برکت روزیش را مى گیرد، زندگى او را تباه کرده و او را به خودش وا مى گذارد.

و کسى که مال دزدى را بخرد و بداند که مال دزدى است ، کار او همانقدر گناه داشته و زشت است که کار آن دزد گناه دارد و ننگین است .

و کسى که به مسلمانى خیانت کند، در دنیا و آخرت نه او از ماست و نه ما از اویین .و بدانید کسى که ارتکاب گناهى را بشنود و خبر آن را پخش کند، مانند انجام دهنده گناه است و کسى که انجام کار خوبى را بشنود و خبر آن را پخش کند، مانند انجام دهنده آن است . 

و کسى که زیباییهاى زنى را براى مردى بگوید و آن مرد شیفته او شده و با او گناهى انجام دهد، از دنیا نمى رود مگر این که خداوند بر او خشم مى گیرد و کسى که خداوند بر او خشم بگیرد، آسمانهاى هفتگانه و زمینهاى هفتگانه نیز بر او خشم مى گیرند و گناهى همانند گناه آن مرد خواهد داشت .

 عرض کردند: اى رسول خدا! اگر آنان توبه کرده و اصلاح شوند، چطور؟ فرمودند: خدا توبه آن زن و مرد را قبول مى کند، ولى توبه کسى را که باعث این گناه شده است ، قبول نمى کند.

و کسى که چشمانش را از نگاه حرام به زنى پر کند، خداوند در روز قیامت چشمانش را با میخهایى آتشین و آتش پر مى نماید و تا زمانى که خداوند بین مردم حکمى مى نماید، بدین حالت خواهد بود. آنگاه دستور مى رسد که او را به جهنم ببرید.

و کسى که براى ریا و خود نمایى غذایى بدهد، خداى متعال از چرک آلوده به خون جهنم به او خواهد داد و این غذا را در شکم او تبدیل به آتش ‍ مى نماید و به همین حال خواهد بود تا خداوند بین مردم حکم نماید.

و کسى که با زن شوهردارى مرتکب گناه شود، از فرج آن دو آن قدر چرک خون آلوده به خون بیرون مى آید که دره اى بطول راه پانصد سال بوجود مى اید و جهنمایان از بدبویى آن دو اذیت مى شوند و عذاب آن دو از سخت ترین عذابهاى مردم خواهد بود.و خداوند عزوجل از زنى که چشم خود را از غیر شوهر یا محرم خود پر کند، بشدت خشمگین مى گردد و بدون تردید اگر چنین کند، خداوند تمام کارهاى نیک او را از بین مى برد و اگر در بستر غیر شوهرش بخوابد، به عهده خداى متعال است که پس از عذاب نمودن او در قبرش ، با آتش او را بسوزاند.

و هر زنى که (بى جهت و از روى هوى و هوس ) و از شوهرش طلاق خلع (172) بگیرد، خدا، فرشتگان او، پیامبرش و همه مردم او را لعنت مى کنند. و زمانى که فرشته مرگ سراغ او بیاید، به او مى گوید: (به جهنم مژده بده ). در روز قیامت به او مى گویند: (همراه با کسانى که به جهنم مى روند، به جهنم برو)و بدانید که بدون تردید خداى متعال و رسولش از زنانى که بى جهت از شوهرانشان طلاق مى گیرند، بیزار هستند 

و نیز بدانید که بدون تردید خداوند عزوجل و رسول او از مردى که زنش را اذیت کند تا طلاق خلع بگیرد، بیزار هستند

.و کسى که با اجازه عده اى امام جماعت آنها شود و در حضور، قرائت ، رکوع ، سجود، قعود و قیام خود میانه روى نماید، پاداشى مانند پاداش انان خواهد داشت .

و کسى که امام جماعت عده اى شود و در حضور، قرائت ، رکوع ، سجود، قعود و قیام خود میانه روى نماید، نمازش را به او باز مى گردانند، و از ترقوه او بالاتر نمى رود (نمازش اصلا قبول مى شود) و خداى متعال او را مانند پیشواى ستمگر و تجاوزکارى مى داند که صلاح پیروانش را نمى خواهد و بدستور خداوند عزوجل حاکم آنان نشده است .

در این جا امیر المومنین علیه السلام برخاست و عرض کردند: پدر و مادرم فداى تو باد اى رسول خدا صلى الله علیه و آله ! پیشواى ستمگر تجاوزکارى که صلاح پیروانش را نمى خواهد و بدستور خداوند عزوجل حاکم آنان نگردیده است ، چه حالى دارد؟ 

آن حضرت صلى الله علیه و آله فرمودند: او آخرین نفر از چهار نفرى که در روز قیامت عذاب آنها از همه مردم سخت تر است و عبارتند از: ابلیس ، فرعون ، آدمکش و سلطان ستمگر.

و کسى که برادر مسلمانش احتیاج به قرض او داشته باشد، ولى به او قرض ‍ ندهد، خداوند در روزى که به نیکوکاران پاداش مى دهد، بهشت را بر او حرام مى گرداند

.و کسى که در برابر بد اخلاقى زن خود صبر پیشه نموده و ثواب آن را از خداوند امیدوار باشد، خداى متعال در برابر هر روز و شبى که صبر مى کند، همانند آنچه به حضرت ایوب علیه السلام عطا فرمود، به او عطا مى فرماید: و آن زن هر روز و هر شب همانند تپه اى شن متراکم گناه خواهد داشت . و اگر پیش از آن که شوهرش را یارى کرده و او را راضى کند، از این دنیا برود، در روز قیامت بصورت وارونه همراه با منافقین در طبقه زیرین جهنم محشور خواهد شد.

و کسى که زنى داشته باشد که با او سازگار نباشد و بر آنچه خداوند روزى آنها نموده است ، صبر نکند و بر شوهرش سخت گرفته و او را وادار به کارهایى بنماید که نمى تواند آنجام دهد، تا زمانى که چنین است خداوند هیچ کار نیکى که او را از آتش جهنم حفظ کند، از آن زن قبول ننموده و بر او خشم مى گیرد.

و کسى که به برادرش احتراح بگذارد، به خداوند احترام گذاشته است . فکر مى کنید خداوند به کسى که به او احترام بگذارد، چه پاداشى خواهد داد؟

و کسى که ریاست اجتماعى را به عهده بگیرد و به آنان خوبى نکند، در مقابل هر روزى که بر آنان حکومت کرده است ، هزار سال در لبه جهنم زندانى مى شود، اگر بدستور خداى متعال بر آنان حکومت کرده باشد، خداى متعال او را آزاد مى نماید. 

و اگر ظالم باشد (و بغیر دستور الهى بر آنان حاکم بوده است )، او را در جهنم مى اندازد و هفتاد سال طول مى کشد تا او به ته جهنم برسد.

و کسى که بر اساس احکامى که خداوند نازل فرموده است ، حکم نکند، مانند کسى است که شهادت دروغ داده باشد، او را در جهنم مى اندازند و همانند شاهد دروغگو او را عذاب مى کنند.

و کسى که دو رو و دو زبان باشد، در روز قیامت نیز دو رو و دو زبان خواهد بود.

و کسى که براى آشتى دادن دو نفر گام بردارد، تا زمانى که باز گردد، فرشتگان خداوند بر او دورد مى فرستند و نیز پاداش شب قدر را به او مى دهند 

و کسى که براى به هم زدن میانه دو نفر گام بردارد، باندازه پاداش ‍ کسى که دو نفر را آشتى بدهد، گناه خواهد داشت ، بر او مى نویسند: (لعنت خداوند) و تا ورود به جهنم این حال را خواهد داشت . زمانى که به جهنم برود، عذابش دو چندان خواهد شد.

و کسى که براى یارى و رسانیدن فایده اى به برادرش گام بردارد، ثواب مجاهدین در راه خدا را خواهد داشت .

و کسى که براى عیب جویى از برادرش و افشارى عیب او گام بردارد، با اولین قدمى که بر مى دارد، وارد جهنم شده و خداوند عیب او را براى مردم فاش مى سازد.

و کسى که براى احوالپرسى از یکى از خویشاوندان خود گام بردارد، خداوند پاداش صد شهید را به او عطا مى فرماید. و اگر هم احوالپرسى کند، هم مالى به او بدهد و هم به او کمک غیر مالى نماید، در مقابل هر گامى که بر مى دارد، چهل میلیون حسنه برایش ثبت شده و چهل میلیون درجه بالا مى رود؛ گویا صد سال خداوند عزوجل را عبادت کرده است .

و کسى که براى بهم زدن میانه دو خویشاوند یا دوست قدمى بردارد، خداى متعال از او خشمگین شده و در دنیا و آخرت او را لعنت مى نماید و گناهى مانند گناه قاطع رحم (کسى که با خویشاوند نسبى خود قطع رابطه نموده یا آزارى به او برساند) خواهد داشت .

و کسى که براى ازدواج دو مومن تلاش کند، تا زمانى که آنها با هم ازدواج کنند، خداوند صد زن از حورالعین هاى بهشت به ازدواج او در مى آورد که هر کدم در قصرى از در و یاقوت هستند و در مقابل هر گامى که در این راه برداشته یا کلمه اى که در این مسیر گفته است ، عمل یک سال را براى او مى نویسد که شبهایش را عبادت کرده است و روزهایش را روزه گرفته باشد.

و کسى که براى جدایى زنى از شوهرش تلاش کند، خداوند از او خشمگین شده و در دنیا و آخرت او را لعنت مى نماید. و بعهده خداوند است که هزار صخره آتشین به او بزند. 

و کسى که براى به بهم زدن رابطه آنها تلاش کند، ولى آنان را از یکدیگر جدا نکند، خداوند از او خشمگین شده و در دنیا و آخرت او را لعنت نموده و او را از نگاه به سیماى خود محروم مى نماید.

و کسى که نابینایى را به مسجد یا منزلش ببرد یا براى انجام کارى از کارهایش او را به جایى ببرد، تا زمانى که از او جدا شود خداوند در مقابل هر گامى که برداشته و گذاشته است ، ازاد کردن یک بنده را براى او مى نویسد و فرشتگان بر او درود مى فرستند.

و کسى که کار نابینایى را انجام دهد و در راه انجام شدن آن گام بردارد، خداى متعال او را از دو چیز رهایى مى دهد: جهنم و نفاق و نیز هفتاد هزار حاجت او را در همین دنیا بر آورده نموده و تا زمانى که باز گردد، پیوسته غرق در رحمت خداى متعال است .

و کسى که یک شبانه روز از مریضى پرستارى کند، خداى متعال او را با حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام بر مى انگیزد و چون باد از پل صراط عبور مى کند.

و کسى که براى انجام کار مریضى سعى کند و آن را انجام دهد، همانند روزى که از مادر متولد گردیده است ، از گناهانش خارج مى شود.

در اینجا مردى از انصار عرض کرد: اى رسول خدا! اگر این مریض از خانواده اش بود، چطور؟ رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: کسى که کارى براى خانواده اش انجام دهد از کسانى است که بیشترین پاداش را دارند و کسى که خانواده اش را ضایع کرده و رحم خود را قطع نماید(173). خداى متعال در روزى که پاداش نیکوکاران را عطا مى فرماید، او را از پاداش ‍ نیکوکاران محروم نموده و ضایع مى نماید.

و کسى که خداوند متعال در آخرت او را ضایع نماید، همراه با هلاک شدگان سرگردان است و بدنبال راهى مى گردد که از این وضع بیرون بیاید، ولى پیدا نمى کند.

و کسى که به (مال از دست داده اى ) قرض دهد و به هنگام پس گرفتن آن به او خوبى کند، خداوند در مقابل هر درهم هزار پوست گاو که پر از طلا و نقره بوده و از بهشت باشد، به او عطا مى فرماید.

و کسى که یک گرفتارى دنیوى برادرش را رفع کند، خداوند با رحمت خود به او مى نگرد به همین جهت به بهشت مى رود و خداوند گرفتاریهاى او را در دنیا و آخرت رفع مى نمایدو کسى که براى اصلاح میان زن و شوهرى گام بردارد، خداى متعال پاداش ‍ هزار شهید را که حقیقتا در راه خداى متعال کشته شده اند، به او عطا فرموده و در برابر هر گامى که در این راه بر مى دارد یا کلمه اى که مى گوید، عبادت یک سال که شبهایش را عبادت کرده و روزهایش را روزه گرفته است ، خواهد داشت .

و کسى که به برادر مسلمانش قرض دهد، در مقابل هر درهمى که به او قرض داده هموزن کوه احد، سینا و کوههاى رضوى حسنه خواهد داشت . اگر پس از سر آمدن مهلت آن ، در مطالبه اش با او مدارا نماید، مانند تندبادى بدون حساب و عذاب از پل صراط عبورخواهد نمود.

و کسى که برادر مسلمانش پیش او از ندارى شکایت کند، ولى او قرضى به وى ندهد، خداوند در روزى که به نیکوکاران پاداش مى دهد، بهشت را بر او حرام مى نماید.

و کسى که حاجت خواهش کننده اى را در حالى که مى تواند، بر نیاورد، گناهى مانند گناه عشار (174) خواهد داشت .

در اینجا (عوف بن مالک ) برخواست و عرض کردن اى رسول خدا! گناه عشار چقدر است ؟

 آن حضرت صلى الله علیه و آله فرمودند: گناه او باندازه اى است که در هر روز و شبى خدا، همه فرشتگانش و همه مردم او را لعنت مى نمایند و و کسى که خدا او را لعنت کند، یاورى نخواهد داشت .

و کسى که به برادرش خوبى کند، و آنگاه بر او منت گذارد عملش از بین رفته و سعى اش به نتیجه نمى رسد و بدانید که خداوند عزوجل بهشت را بر منت گذار، متکبر، سخن چین ، شرابخوار، برخور، و سرکش و بداخلاق بسیار ناکس ، حرام نموده است .

و کسى که صدقه اى را به مرد مسکینى برساند، ثوابى مانند ثواب صدقه دهنده خواهد داشت و اگر چهل هزار نفر صدقه اى را دست به دست کنند تا به دست فقیرى برسد، هر کدام از آنان اجر کاملى دارند و اگر بدانید، پاداشهاى خداوند براى تقوا پیشگان و نیکوکاران بهتر و ماندگارتر است .

و کسى که مسجدى در دنیا بسازد، خداوند در برابر هر وجب - و شاید هم فرمودند: در برابر هر ذراع - از آن ، شهرى از طلا، نقره ، در، یاقوت ، زمرد، زبرجد و مروارید براى او مى سازد که وسعت آن باندازه اى است که براى پیمودن آن چهل هزار سال وقت لازم است ؛ در هر شهرى چهل میلیون قصر؛ در هر قصرى چهل هزار خانه ؛ در هر خانه اى چهل میلیون اتاق ؛ در هر اتاقى چهل میلیون تخت ؛ بر هرتختى چهل میلیون همسر از حورالعین وجود دارد. و نیز در هر اتاقى چهل میلیون پسر نابالغ خدمتگذار، چهل میلیون دختر نابالغ خدمتگزار و چهل میلیون سفره غذا وجود دارد؛ بر هر سفره اى چهل میلیون سینى بزرگ و در هر سینى چهل میلیون نوع غذا هست و خداوند چنان قدرتى به او عطا مى فرماید که بتواند در یک روز از همه این همسران و غذاها استفاده کند (175).

و کسى که موذن مسجدى شود و بخاطر رضاى خداى متعال در آن اذان بگوید، خداوند ثواب چهل میلیون پیامبر، چهل میلیون صدیق و چهل میلیون شهید را به او عطا نموده و شفاعت او را در مورد چهل میلیون امت که هر امتى چهل میلیون مرد دارد، قبول مى نماید؛ و در هر بهشتى از بهشت ها چهل میلیون شهر که در هر شهرى چهل میلیون قصر؛ در هر قصرى چهل هزار خانه ؛ در هر خانه اى چهل میلیون اتاق ؛ در هر اتاقى چهل میلیون تخت ؛ بر هر تختى همسرى از حورالعین مى باشد، به او عطا مى نماید. هر اتاق آن چهل میلیون برابر این دنیاس است . در برابر هر کدام از ان همسران ، چهل میلیون خدمتگذار پسر نابالغ و چهل میلیون خدمتگذار دختر نابالغ وجود دارد. نیز در هر اتاقى چهل میلیون سفره است و بر هر سفره اى چهل میلیون سینى بزرگ و در هر سینى چهل میلیون نوع غذا که اگر جن و انس مهمان او شوند، بدون تردید مى توانند آنها را در کوچکترین اتاقهاى آن جا بدهد و هر نوع غذا، نوشیدنى ، عطر، لباس ، میوه و انواع تحفه ها و اشیاء کمیاب را که بخواهند، در آن وجود دارد. و در هر کدام از اتاقها آن ، بقدرى از چیزهایى که گفتیم وجود دارد که از اتاق دیگر بى نیاز است . 

و هنگامى که موذن در اذان بگوید: (اشهد ان لا اله الا الله )، چهل میلیون فرشته گرداگرد او را گرفته ، بر او درود فرستاده و برایش استغفار مى کنند و تا زمانى که اذان را تمام کند، زیرا سایه خداوند خواهد بود. ثواب او را چهل میلیون فرشته مى نویسند؛ آنگاه بسوى خداوند عزوجل بالا مى روند.

و کسى که بطرف مسجدى از مساجد خداوند گام بردارد، در برابر هر گامى که بر مى دارد تا زمانى که به منزلش باز گردد، ده کار نیک به دست مى آورد، ده گناه از او پاک مى شود و ده درجه بالا مى رود.

و کسى که مواظب باشد هر جایى که هست خود را به نماز جماعت برساند، در حالى که سیمایش نورانى تر از ماه شب چهارده است ، مانند تند بادى همراه با اولین گروه و پیشى گیرندگان از پل صراط عبور مى کند. و در برابر هر روز و شبى که این چنین در نماز جماعت شرکت کرده است ، ثواب یک شهید خواهد داشت .

و کسى که مواظب باشد همیشه در صف اول جماعت حاضر شود و به اولین تکبیر امام جماعت برسد و مومنى را در نماز اذیت نکند، خداوند پاداشى همچون پاداش موذن به او عطا فرموده و در بهشت نیز ثوابى مانند ثواب موذن به او عطا مى فرماید.

و کسى که در کناره راه پناهگاهى براى رهگذران بسازد، خداوند در روز قیامت او را سوار بر شترى برگزیده از در و در حالى که صورتش براى اهل بهشت مى درخشد بر مى انگیزاند و در گنبد ابراهیم خلیل علیه السلام همدم او خواهد بود. اهل محشر مى گویند: این فرشته اى از فرشتگان خداست که تاکنون کسى مانندش را ندیده است ؛ و با شفاعت او چهل میلیون مرد به بهشت مى روند.

و کسى که به خواهش برادرش براى او وساطت و میانجیگرى کند، خداوند عزوجل به او (با نظر رحمت ) مى نگرد و به عهده خداوند است که هیچ گاه او را عذا نکند. و اگر بدون خواهش برادرش براى او وساطت کند، پاداش هفتاد شهید خواهد داشت .

و کسى که براى نزدیک شدن به خداى متعال ماه رمضان را در خاموشى و سکوت روزه بگیرد و گوش ، چشم ، فرج ، و سایر اعضاى بدنش را از دروغ ، حرام و غیبت باز دارد، خداى متعال آن قدر او را به خود نزدیک مى نماید که مى تواند زانوهاى ابراهیم خلیل علیه السلام را لمس کند (تقریبا به اندازه ابراهیم خلیل علیه السلام به خداوند نزدیک مى شود)

و کسى که چاه آبى بکند و هنگامى که به آب رسید، آن را به مسلمانان ببخشد پاداشى خواهد داشت همانند پاداش کسانى که از وضو مى گیرند و نیز در مقابل هر مویى از موهاى انسان ، حیوان ، درنده یا پرنده اى ثواب آزاد کردن هزار بنده را خواهد داشت . و در روز قیامت با شفاعت او به تعداد ستارگان ، مردم به حوض قدس وارد مى شوند. 

عرض کردیم : اى رسول خدا! حوض قدس چه حوضى است ؟ سه بار فرمودند: حوض من .

و کسى که براى رسیدن به پاداش خداوند قبرى براى مسلمانى بکند، خداى متعال جهنم را بر او حرام نموده و خانه اى در بهشت به او مى بخشد و او را وارد حوضى مى نماید که به تعداد ستارگان کوزه در آن هست . و عرض آن ما بین (ایله ) و صنعاء است (176).

و کسى میت مومنى را غسل دهد و در مورد او امانت دار باشد، در برابر هر مویى ثواب آزاد کردن برده اى داشته و صد درجه بالا مى رود

و در این جا عمر به خطاب برخاست . و عرض کرد: اى رسول خدا! چگونه مى تواند نسبت به او امانتدار باشد؟ فرمودند: با پوشایندن عورت و زشتیهاى بدنش . و اگر عورت و زشتیهاى او را نپوشاند، پاداشش از بین مى رود و عیبش در دنیا و آخرت آشکار مى گردد.

و کسى که بر میتى نماز بخواند، جبرئیل و هفتاد میلیون فرشته بر او درود فرستاده و همه گناهان او، از اول تا آخر، آمرزیده مى شوند.و اگر هنگامى که او را دفن کرده و رویش خاک مى ریزند نیز در آن جام حاضر باشد و به هنگام بازگشت در برابر هر قدمى که از زمان تشییع جنازه تا منزل بر مى دارد، قیراطى ازپاداش خواهد داشت که هر قیراط آن در ترازوى اعمال هموزن کوه احد است .

و کسى که از خشیت خداوند (از ترسى که ناشى از عظمت و بزرگى اوست ، نه ترسى که به خاطر گناهان پیدا مى شود) بگرید، هر قطره اشکى که مى ریزد همانند کوه احد در ترازوى اعمال او خواهد بود (یعنى هر قطره اشک برابر با حسناتى هموزن کوه احد است )و پاداش هر قطره از اشکهایش چشمه اى در بهشت است که هر دو طرف آن شهرها و قصرهایى هست که نه چشمى دیده ، نه گوشى شنیده و نه به دل هیچ بشرى امده است .

و کسى که از مریضى عیادت کند، تا زمانى که به منزلش باز گردد، در برابر هر گامى که بر مى دارد، هفتاد میلیون حسنه عیادت کند، تا زمانى که به منزلش ‍ باز گردد. در برابر هر گامى که بر مى دارد، هفتاد میلیون حسنه خواهد داشت . هفتاد میلیون گناه او پاک شده ، هفتاد میلیون درجه بالا مى رود و هفتاد میلیون فرشته را مى گمارند که تا روز قیامت در قبرش از او دیدن کرده و براى او استغفار نمایند.

و کسى که جنازه اى را تشییع کند، تا زمانى که به منزلش باز گردد، در برابر هر قدمى که بر مى دارد، صد میلیون کار نیک خواهد داشت ؛ صد میلیون گناه از او پاک شده و صد میلیون درجه بالا مى رود و اگر بر او نماز بخواند، تا زمانى که باز گردد، صد هزار فرشته به هنگام تشییع جنازه پشت سر او حرکت کرده و برایش استغفار مى کنند و اگر هنگام دفن او حاضر باشد، خداوند هزار فرشته را مى گمارد که تا زمانى که از قبرش بر انگیخته مى شود، همگى برایش استغفار کنند.

و کسى که به قصد حج یا عمره از منزل خارج شود، تا زمانى که باز گردد، در مقابل هر گامى که بر مى دارد، یک میلیون حسنه خواهد داشت . هزار گناه او پاک شده و یک میلیون درجه بالا مى رود و تا زمانى که باز گردد، در مقابل هر درهمى که در این راه با خود بردارد، یک میلیون درهم ، در برابر هر دینار یک میلیون دینار و در برابر هر حسنه اى که در این راه انجام دهد، یک میلیون حسنه نزد خداوند خواهد داشت . و نیز در ضمانت خداى متعال خواهد بود. اگر بمیرد وارد بهشت مى شود و اگر باز گردد، یارى شده ، آمرزیده و با دعاى مستجاب باز مى گردد. پس دعاى او را غنیمت شمارید (و از او بخواهید براى شما دعا کند). زیرا همانا خداوند دعاى او را رد نمى نماید و بدون تردید در روز قیامت صد هزار مرد را شفاعت مى کند.

و کسى که در نبودن زائر خانه خدا که براى حج یا عمره رفته است ، به خانواده اش نیکى کند، او نیز اجر کاملى همچون اجر زائر خانه خدا خواهد داشت ، بدون این که چیزى از اجر او کم شود.

کسى که براى جهاد یا مرزدارى در راه خداى متعال از منزل خارج شود، در برابر هر گامى که بر مى دارد، هفتصد میلیون حسنه براى او خواهد بود؛ هفتصد میلیون گناه او پاک مى شود و هفتصد میلیون درجه بالا مى رود و در ضمانت خداى متعال خواهد بود، به گونه اى که اگر با هر مرگى بمیرد، شهید است . و اگر باز گردد، آمرزیده و مستجاب الدعوه باز مى گردد.

و کسى که براى دیدار برادرش گام بردارد، تا وقتى که به منزلش باز گردد در برابر هر گامى که بر مى دارد، پاداش آزاد کردن صد هزار بنده برایش خواهد بود. صد هزار درجه بال مى رود، صد هزار گناهش پاک مى شود و صد هزار کار نیک برایش نوشته مى شود .

 از (ابى هریره ) پرسیدند آیا رسول خدا صلى الله علیه و آله نفرمودند: کسى که بنده اى را آزاد کند، همین بهاى آزادى او از جهنم است ؟ (ابى هریره ) پاسخ داد: ما نیز همین مطلب از رسول خدا صلى الله علیه و آلهپرسیدم . 

آن حضرت صلى الله علیه و آله فرمودند: بله (این سخن از من است ) و علاوه بر این ، درجات او نزد خداوند در گنجهاى عرشش بالا مى رود.

و کسى که به خاطر رضایت خدا و فهم دین ، قرآن بیاموزد، ثوابى به اندازه تمام آنچه به فرشتگان ، پیامبران و رسولان مى دهند، خواهد داشت .

و کسى که به خاطر ریا و خودنمایى و به جهت این که با کم خردان مجادله نموده ، به علماء فخر فروشى کند و به دنیا برسد، قرآن را بیاموزد، خداوند عزوجل در روز قیامت استخوانهایش را پراکنده مى نماید 

و عذاب کسى در جهنم سخت تر از او نیست و خداوند آن قدر از او خشمگین و بر او غضبناک است که با همه انواع عذابهاى جهنم عذاب خواهد شد.

و کسى که براى رسیدن به پاداش خداوند قرآن بیاموزد، در علم تواضع نماید و به بندگان خدا بیاموزد، کسى در بهشت نخواهد بود که ثوابش بیش ‍ از او بوده و موقعیتى بهتر از او داشته باشد؛ و در بهشت درجه بالا و موقعیت با ارزشى نخواهد بود، مگر این که کاملترین ، تمامترین و بى نقص ترین نصیبها و بهترین موقعیتها از آن او خواهد بود.و بدانید که علم بهتر از عمل است و ملاک دین ، ورع (پرهیز از محرمات و شبهات ) مى باشد و بدانید که بدون شک عالم کسى است که به علم خود عمل کند، گرچه عملش کم باشد،. و مبادا گناهى را کوچک شمارید. گرچه بنظر شما کوچک باشد. زیرا بدون تردید هیچ گناه کوچکى با تکرار آن کوچک نبوده و هیچ گناهى بزرگى با استغفار بزرگ نمى باشد.

 بدانید که بدون شک خداوند از همه اعمال شما مى پرسد؛ حتى این که اگر شما با انگشت به لباس برادر خود دست زده باشید و بدانید خداوند شما را با همان عقایدى که با آن از این دنیا رفته اید، از قبر بر مى انگیزاند.

خداوند عزوجل بهشت و جهنم را آفریده است . کسى که بهشت را ترک و جهنم را برگزیند، به آرزویش نمى رسد و کسى که بهشت را انتخاب کند، رستگار مى شود. زیرا خداوند عزوجل مى فرمایند: (کسى که از جهنم دور شده و به بهشت برود، قطعا رستگار شده است ) (177).

و بدانید خداوند به من دستور داده است که با مردم نبرد نمایم تا بگویند (لا اله الا الله ). و هنگامى که این سخن را گفتند، جان و مالشان از جانب من حفظ مى شود، مگر بحق ؛ و حساب آنها با خداوند عزوجل است .

و بدانید خدایى که نامش بزرگ باد، تمام چیزهایى را که دوست داشته است ، براى بندگانش بیان نموده و تمام چیزهایى را که از آنها متنفر بوده است ، براى مردم اعلام نموده است و مردم را از آنها نهى نموده است ، تا کسانى که هلاک مى شوند، با شناخت هلاک شوند و کسانى که زنده مى شوند، نیز از روى شناخت باشد.

و بدانید که خداوند ظلم ننموده و از هیچ ظلمى هم نمى گذرد و در کمینگاه است تا کسانى را که بدى مى کنند، بخاطر اعمالشان مجازات نموده و نیکوکاران را با نیکى پاداش دهد

 و کسى که خوبى کند، بنفع خودش است و کسى که بدى کند به زیان خود اوست و خداوند هیچ ظلمى نسبت به بندگانش روا نمى دارد.اى مردم ! سن من بالا رفته ، استخوانم نازک شده ، بدنم از بین رفته و خبر وفاتم را شنیده ام . اجلم نزدیک شده و شوق من به ملاقات پروردگارم افزون شده است . 

گمان مى کنم این آخرین دیدار عمومى من و شما باشد. تا زنده ام مرا مى بینید و هنگامى که از این دنیا رفتم ، خداوند یاور هر مرد و زن مومنى است . والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته .

در این هنگام عده اى از انصار پیشدستى کرده و قبل از اینکه پیامبر صلى الله علیه و آله (از منبر) پایین بیاید، همگى عرضه داشتند: اى رسول خدا! خداوند ما را فداى تو گرداند، پدر و مادرمان فداى تو باد اى رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: پدر و مادرم فداى شما. 

از خداوند عزوجل براى امتم تخفیف خواستم خداى متعال به من فرمودند: در توبه تا زمانى که در صور دمیده شود (روز قیامت ) باز است 

.آنگاه رسول خدا صلى الله علیه و آله به ما رو کرده و فرمودند: کسى که یکسال پیش از مرگش توبه کند، خداوند توبه او را مى پذیرد.سپس فرمودند: یک سال زیاد است . کسى که یک ماه پیش از مرگ توبه کند، خداوند توبه او را مى پذیرد.

 آنگاه فرمودند: یک ماه زیاد است . کسى که یک جمعه پیش از مرگ توبه کند، خداوند توبه اش را مى پذیرد. سپس فرمودند: یک جمعه بسیار است .

 کسى که یک ساعت پیش از مرگش توبه کند، خداوند توبه اش را مى پذیرد. سپس فرمودند: یک ساعت زیاد است . 

کسى که نفسش به این جا - و به گلوى خود اشاره نمودند: برسد و توبه کند، خداوند توبه اش را مى پذیرد.ر

اوى مى گوید: در این جا رسول خدا صلى الله علیه و آله (از منبر) پایین آمدند. و این آخرین سخنرانى رسول خدا صلى الله علیه و آله قبل از پیوستن به خداوند عزوجل بود.